سوله تیرورقی یکی از مهمترین و پرکاربردترین نوع سوله در صنعت ساخت و ساز به حساب می‌آید. ساخت این نوع سوله از زمان انقلاب صنعتی اروپا شروع شد که در آن زمان بیشتر سازه های فلزی با تیرآهن ساخته می‌شدند.
اما آنچه امروزه در ساخت این نوع سوله مورد استفاده قرار می‌گیرد، تیرورق است که یک المان ترکیبی محسوب می‌گردد. در ادامه با ما همراه باشید تا با این نوع سوله و بررسی مزایا و معایب آن در صنایع مختلف آشنا شویم.
سوله تیرورقی چه نوع سازه و ساخت و سازی است؟
سوله تیرورقی نوعی سازه فلزی است که از تیرهای اصلی و فرعی تشکیل شده و به وسیله ورق‌های فلزی به یکدیگر متصل می‌شوند. این نوع سوله به دلیل سادگی ساخت و سرعت بالای نصب، نسبت به سازه‌های بتنی از محبوبیت بیشتری برخوردار است.
این نوع سوله‌ها معمولاً برای فضاهای بزرگ و باز نظیر انبارها، سالن‌های ورزشی، کارخانه‌ها به کار می‌روند. در ساخت سوله تیرورقی از ورق‌های فولادی برای ساخت تیرها و ستون‌ها استفاده می‌شود که به روش جوشکاری یا پیچ و مهره به یکدیگر متصل می‌شوند. پروژه آسمان آبی شکاری یک نمونه از پروژه‌های اجرایی با سوله تیرورقی است.
اجزای اصلی سوله تیرورق
سوله تیرورقی به دلیل استفاده از ورق‌های فولادی در ساخت تیر و ستون‌ها، دارای اجزا و ساختاری خاص است.
تیرهای اصلی (Main Beams):
از ورق‌های فولادی ساخته می‌شوند و وظیفه تحمل بارهای اصلی سازه را بر عهده دارند. تیرهای اصلی اصولا به دو صورت تیر ورق (تیرهای ساخته شده از ورق‌های جوش داده شده) و یا تیرآهن‌های نورد شده مورد استفاده قرار می‌گیرند.
ستون‌ها (Columns):
ستون‌ها از ورق‌های فولادی ساخته می‌شوند و وظیفه انتقال بارهای سازه به پی‌ها را دارند.
معمولاً با استفاده از جوشکاری یا پیچ و مهره به تیرهای اصلی متصل می‌شوند.
رفتر (Rafter):
رفترها که با نام فریم نیز شناخته می‌شوند، معمولا در طول و عرض متغیر اجرا می‌گردند. وظیفه اصلی این اجزا منتقل کردن بار سقف به ستون است و تعداد آن‌ها نیز معمولا بر اساس نیاز هر سوله محاسبه می‌شود.
مهاربند (Brace):
یکی از مهمترین اجزای اصلی سوله تیرورقی جهت حفظ ایمنی و استحکام سازه نهایی است.
در ساخت سوله تیرورقی برای محافظت از اسکلت سوله همانند میل مهار یا وال پست از مهاربند استفاده می‌شود.
پرلین‌ها (Purlins):
به صورت افقی بین تیرهای اصلی قرار می‌گیرند و وظیفه پشتیبانی از پوشش سقف را دارند.
در ساخت پرلین از پروفیل‌های سبک فولادی استفاده می‌شود و وظیفه اصلی پرلین‌ها تحمل وزن پوشش سقف بوده و وجود آن‌ها در سوله ضروری است. از پرلین معمولا در سازه‌های فلزی استفاده می‌شود؛ اما در برخی از مواقع در سازه‌هایی که قالب چوبی دارند نیز کاربرد خواهند داشت.
اتصالات (Connections):
شامل پیچ و مهره‌ها و جوش‌ها برای اتصال اجزای مختلف سازه به یکدیگر استفاده می‌گردد. طراحی و اجرای صحیح اتصالات برای اطمینان از استحکام و پایداری سازه بسیار مهم است.
مطالعه بیشتر: آیا با محوطه سازی آشنایی دارید؟
مزایا و معایب سوله تیرورقی
در جدول زیر به مزایا و معایب سوله های تیرورقی به تفکیک می‌پردازیم:
| مزایا | معایب |
|---|---|
| استحکام بالا بدلیل استفاده از ورق فولادی | هزینه بالای ورق‌های فولادی در وزن بالا |
| قابلیت تحمل بارهای سنگین و متغیر | نیاز به تجهیزات برای نصب، برش و جوشکاری |
| انعطاف پذیری در طراحی | زمان بر بودن مراحل جوشکاری و نصب |
| کاهش هزینه نگهداری با استفاده ورق‌های گالوانیزه | وزن زیاد سازه‌های فلزی نیاز به طراحی فونداسیون قوی‌تری دارد. |
| قابل بازیافت بودن فولاد استفاده شده در سازه | محدودیت در ساخت دهانه‌های بزرگ |
کاربرد سوله تیرورقی در صنایع
این سازه‌ها به دلیل مزایای متعدد و ویژگی‌های ساختاری، در صنایع مختلف به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. در جدول زیر به برخی از کاربردهای مهم این نوع سوله‌ها در صنایع مختلف اشاره می‌کنیم.
| صنعت | کاربرد سوله تیرورقی |
|---|---|
| صنایع تولیدی و کارخانه‌ها | ساخت سالن‌های تولید، انبارهای مواد اولیه و محصولات، تجهیزکارگاه |
| صنایع کشاورزی | ساخت انبارهای ذخیره محصولات کشاورزی، سوله‌های نگهداری ماشین‌آلات کشاورزی |
| صنایع حمل و نقل | انبارهای نگهداری کالاها در بنادر و گمرکات، انبارهای لجستیکی. |
| صنایع خودروسازی | ساخت سالن‌های تولید و مونتاژ خودرو، انبارهای قطعات یدکی. |
| صنایع غذایی | ساخت سردخانه‌ها، انبارهای ذخیره مواد غذایی، سالن‌های بسته‌بندی و فرآوری مواد غذایی. |
| داروسازی | ساخت سالن‌های تولید دارو، انبارهای نگهداری مواد اولیه و محصولات دارویی. |
| ورزشی – تفریحی | ساخت سالن‌های ورزشی، استادیوم‌ها، سالن‌های چندمنظوره و مراکز تفریحی. |
انواع دهانه تیرورقی
دهانه سوله یکی از مهمترین ویژگی‌ها در طراحی و ساخت سوله‌ها است که تاثیر زیادی بر کاربری و هزینه‌های ساخت آن دارد. دهانه سوله به فاصله بین دو ستون اصلی در سازه گفته می‌شود. در سوله‌های تیرورقی، دهانه‌های بزرگ بدون نیاز به ستون‌های میانی از مزایای اصلی این نوع محسوب می‌شود.
سوله‌های تیرورقی به دلیل ساختار مستحکم و استفاده از ورق‌های فولادی ضخیم، قابلیت تحمل دهانه‌های بزرگ را دارند. دهانه‌های معمول در سوله‌های تیرورقی شامل موارد زیر می‌باشد:
کوچک تا متوسط
- مناسب برای انبارهای کوچک، کارگاه‌ها و فضاهای تجاری کوچک
متوسط تا بزرگ
- مناسب برای سالن‌های تولید، انبارهای بزرگ و مراکز توزیع
دهانه‌های بزرگ
- مناسب برای فضاهای وسیع مانند سالن‌های ورزشی، نمایشگاه‌ها، و کارخانه‌های بزرگ
تفاوت سوله خرپایی و تیرورق
سوله تیرورقی خرپایی دو نوع رایج از سازه‌های فلزی هستند که در صنایع مختلف استفاده می‌شوند. هر کدام از این سازه‌ها ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند که بسته به نیازهای پروژه انتخاب می‌شوند. در ادامه تفاوت‌های اصلی این دو نوع سوله را در جدول زیر بررسی می‌کنیم:
| ویژگی | سوله تیرورقی (I-Beam) | سوله خرپایی (Truss) |
|---|---|---|
| ساختار اصلی | تیرها و ستون‌های فولادی ورق‌دار | مثلثی شکل متصل به هم |
| نوع اتصالات | جوش و پیچ و مهره‌ای | جوش و پیچ و مهره‌ای با اعضای متعدد |
| سرعت ساخت | سرعت بالا بدلیل استفاده از ورق آماده | زمان بیشتر برای نصب |
| وزن سازه | سنگین‌تر به دلیل استفاده از ورق‌های فولادی | سبکتر به دلیل استفاده از فلزلت نازک‌تر |
| هزینه ساخت | هزینه بالاتر بدلیل استفاده از مصالح بیشتر | هزینه کمتر نسب به سوله تیرورقی |
| بار سقف | مناسب برای سقف سنگین و تجهیزات معلق | مناسب برای سقف با وزن سبکتر |
دلایل منسوخ شدن سوله تیرورق
هزینه بالای مواد اولیه:
استفاده از حجم زیاد ورق‌های فولادی ضخیم باعث افزایش هزینه‌های مواد اولیه می‌شود.
فرآیند برش، جوشکاری و نصب ورق‌های فولادی به تجهیزات و نیروی کار ماهر نیاز دارد که هزینه‌های ساخت نهایی آن بیشتر می‌کند.
وزن زیاد:
ساخت سوله‌های بزرگ از این نوع برای انواع کاربری ها مانند سالن‌های ورزشی و کارخانجات نیازمند یک فونداسیون قوی‌تر و بزرگ‌تر است که در نتیجه هزینه و زمان ساخت این نوع سازه را افزایش می‌دهد.
محدودیت در دهانه‌های بزرگ:
سوله‌های تیرورقی در دهانه‌های بسیار بزرگ محدودیت دارند و نمی‌توانند به اندازه سوله‌های خرپایی دهانه‌های وسیع و بدون ستون میانی ایجاد کنند.
همچنین انعطاف‌پذیری کمتر در تغییرات موجب ایجاد تغییرات در ساختار سوله تیرورقی نسبت به سوله‌های خرپایی پیچیده‌تر شده است که یکی از اصلی ترین دلایل منسوخ شدن این نوع سازه است.
تکنولوژی‌های پیشرفته در ساخت و ساز:
سوله‌های خرپایی به دلیل سبکتر بودن، انعطاف‌پذیری بیشتر در طراحی و قابلیت ایجاد دهانه‌های بزرگ بدون ستون میانی، جایگزین مناسب‌تری برای سوله‌های تیرورقی شده‌اند.
هزینه‌های نگهداری:
نگهداری و تعمیرات سوله‌های تیرورقی به دلیل پیچیدگی و وزن بالای سازه‌ها ممکن است پرهزینه و زمان‌بر باشد.
اگرچه استفاده از ورق‌های گالوانیزه در ساخت این نوع سوله‌ها می‌تواند مشکل خوردگی را تا حدی کاهش دهد، اما نیاز به نگهداری دوره‌ای همچنان وجود دارد.
جمع بندی
اگر ابعاد دهانه و مساحت سوله مورد نظر پایین باشد معمولا از سوله‌های تیر ورقی جهت کاهش هزینه نهایی استفاده می‌کنند، اما در غیر این صورت استفاده از این دسته از سوله‌ها توجیه اقتصادی نداشته و بهتر است از انواع دیگر سوله‌های نظیر سوله خرپا نیز استفاده کرد.
همچنین تصمیم‌گیری برای ساخت و نصب سوله، نیازمند انتخاب یک پیمانکار با تجربه و متخصص است. یک پیمانکار حرفه‌ای می‌تواند با ارائه مشاوره فنی، طراحی دقیق و اجرای صحیح پروژه، تضمین کننده کیفیت و ایمنی سازه شما باشد.
شما عزیزان نیز می‌توانید جهت کسب مشاوره برای ساخت و اجرای انواع سوله با کاربری‌های موردنظر از طریق شماره تماس یا فرم‌های موجود در سایت با کارشناسان ما در تماس باشید.
با عرض سلام ، واقعا بسیار ممنونم از اطلاعات مفیدتون لطفا مطلب درباره نصب سوله و فرآیند تولید آن هم منتظر کنید. سپاسگزارم